АТА-АНАЛАРҒА ЕСКЕРТПЕ тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу туралы

Үйде жылылықпен, оң қызығушылықпен және ересек отбасы мүшелерінің балаларға қатысуымен сипатталатын ортаны жасаңыз.
·    Үйдегі мәселелерді шешу үшін қорқыту мен қорқытуды қолданбаңыз.
·   Бір-бірін және балаларды қорлау мен дөрекі айыптауларға көнбеңдер.
·    Психологиялық зорлық-зомбылық (яғни, өзін-өзі бағалауды қорлау, сөзбен қорлау, балаларға дөрекілік көрсету) баланы қатты зақымдауы мүмкін екенін есте сақтаңыз.
·   Отбасы мүшелеріне экономикалық зорлық қолданбаңыз.
·    Ешқашан ешкімге физикалық күш көрсетпеуге тырысыңыз.
·     Үйге балық, хомяк, ит, мысық немесе басқа жануарларды алыңыз. Балаға кішкентай бауырларымызды тәрбиелеуге көмектесіңіз.
·   Балаларды кішілерге, қарттарға, науқастар мен мүгедектерге қамқорлық жасауға үйрету.
·    Балаларды шынайы көркем әдебиетті оқуға шақырыңыз және бейнелерді таңдауда жақсы талғамын дамытуға көмектесіңіз. Балаларыңызбен бірге оқыңыз.
·   Балаларды шын сүйіңіз. Есіңізде болсын: «Сіз әрқашан дөрекі күшпен емес, сүйіспеншілікпен көп нәрсеге қол жеткізесіз».
В.А. Сухомлинский: «Бала ұрғанды ​​жек көреді» деген. Үлгі көрсетуді ұмытпаңыз. Балаларыңызға барлық жағынан үлгі болыңыздар!

 ТҰРМЫСТЫҚ ЗОРЛЫҚ-ЗОРЛЫҚТЫҢ АЛДЫН АЛУ
ОТБАСЫ – адамзаттың бүкіл өмір сүру тарихында жасаған ең ұлы құндылықтарының бірі, бірақ оны сақтай алмайды.
ОТБАСЫ ЗОРЛЫҚ - бір отбасы мүшесінің екінші отбасы мүшесіне қатысты оның құқықтарын, бостандықтарын, заңды мүдделерін бұзатын және оған физикалық және (немесе) психикалық зиян келтіретін қасақана физикалық, психологиялық, жыныстық сипаттағы әрекеттері.

СҮЙКІМДІ ҚАРҒЫСТАР - ТЕК КӨҢІЛДІ ЕТІҢІЗ БА? ЖЫЛУ - СҮЙІСТІК БІЛДІРЕДІ?
Мұны қоғам да, Заң да көптен бері оң қабылдаған жоқ. Тұрмыстық зорлық-зомбылық ауыр зардаптарға, соның ішінде орны толмас зардаптарға әкеледі.

ТҰРМЫСТЫҚ ЗОРЛЫҚ-ЗОРЛЫҚ жасағаны үшін ЖАУАПКЕРШІЛІК, соның ішінде қылмыстық жауапкершілік қарастырылған.

500-ден астам отбасылық «жанжал» туыстарын азаптау, яғни жәбірленушіні ерекше дене және психикалық азапқа ұшырататын қасақана ұзақ ауыртпалық немесе азаптау немесе жүйелі түрде ұрып-соғу және бес жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылған.
120-ға жуық жәбірленуші, ал 350-ден астамы – денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтірумен күш қолдану (үш жылдан бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге немесе төрт жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады).
Жыл сайын 150 адам (әрбір төртінші кісі өлтіру) жақындарының қолынан қаза табады. Адам өлтіру сегіз жылдан жиырма бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру немесе өмір бойына бас бостандығынан айырумен жазаланады.
Кез келген нысанда зорлық-зомбылыққа жол бермеңіз. Есіңізде болсын: әрбір қылмыс міндетті түрде лайықты және әділ жазаны талап етеді және болған оқиғаға өкіну тым кеш болады. Зорлық-зомбылықты тоқтату сіздің қолыңызда.

ЗОРЛЫҚТЫҢ АЛДЫН АЛУ – ОТБАСАНЫ САҚТАҢЫЗ!

Барлық адамдардың зорлық-зомбылықсыз  өмір сүруге                                                                барлы ——————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————

ОТБАСЫ ЗОРЛЫҚ – АДАМ ҚҰҚЫҒЫН БҰЗУ.
Жағдайлардың басым көпшілігінде тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбандары әйелдер болып табылады. Зорлық-зомбылықтың барлық немесе кейбір түрлері ерлі-зайыптылық немесе серіктестік қатынастарында болуы мүмкін. Барлық ерлі-зайыптылар мен отбасылар дауласады, бірақ серіктес жанжалды шешудің зорлық-зомбылық әдістерін таңдаса, дау ТҰРМЫСШЫ ЗОРЛЫҚҚА ұласуы мүмкін.

Үй тиранының құрбаны болудан қалай аулақ болуға болады? Егер сіздің отбасыңызда зорлық-зомбылық болса, не істеу керек?
1. Егер сыни жағдай туындаса, дереу пәтерден кетуге тырысыңыз.
2. Ең сенімді көршілеріңізден пәтеріңізден айғай естісе, полицияға хабарласуын сұраңыз.
3. Егер сіз пәтерден шыға алмасаңыз, сізге:
⦁ ваннада телефонмен өзіңізді құлыптап, полиция шақыруға тырысыңыз;
⦁ достарыңызға немесе көршілеріңізге қоңырау шалып, көмекке келулерін сұраңыз;
⦁ терезелерді ашыңыз, өтіп бара жатқан адамдардың назарын аударуға тырысыңыз;
⦁ егер сіз қону алаңына шыға алсаңыз, барлық есіктерді шырылдатып, көмекке қоңырау шалыңыз. Ешкім шықпаса да, бұл шабуылдаушыны суытып алуы мүмкін және полицияға хабарлассаңыз, куәгерлеріңіз болады.

Балаларды зорлық-зомбылық пен зорлық-зомбылықтан кім және қалай қорғайды?
Баланы тәрбиелеу, оның денсаулығы мен амандығын күту – ата-анадан үлкен күш пен шыдамдылықты қажет ететін еңбекті қажет ететін процесс. Тәжірибе көрсеткендей, ата-аналар балаларына деген шынайы сүйіспеншілік пен сүйіспеншілікті сезінетін гүлденген отбасыларда да балаға әсер етудің физикалық жазалау, қорқыту, баланың қарым-қатынасынан немесе серуендеуінен айыру сияқты түрлерін оқу процесінде қолдануға болады.
Сонымен қатар, ата-аналардың көпшілігі мұндай ата-аналық тактика олардың балаларының құқықтарын бұзу екенін, сондай-ақ баланың психикалық және физикалық дамуындағы мүмкін ауытқулардың себебі екенін жақсы түсінеді. Мәдениеті төмен отбасылардағы, бала өмірдің қуанышына емес, ауыртпалығына айналатын отбасылардағы баланың жағдайы әлдеқайда нашар. Бірінші топтағы отбасылар үшін ерекше болып табылатын жоғарыда аталған тәрбие әдістері мұнда қалыпты жағдайға айналуда. Ата-анасының біреуі немесе екеуі де алкогольдік немесе нашақорлықпен ауыратын болса немесе отбасы тұрақты қаржылық қиындықтарды бастан кешірсе, жағдай одан әрі қиындайды. Сондықтан отбасындағы балаларға қатысты зорлық-зомбылық, зорлық-зомбылық мәселесі бүгінде тек талқылауды ғана емес, оны шешу үшін шаралар қолдануды қажет ететін мәселе.
Отбасындағы балаларға (яғни, туғаннан 18 жасқа дейінгі кәмелетке толмағандарға) зорлық-зомбылық ата-аналар (баланың отбасының басқа мүшелері), қорғаншылары немесе асырап алушылары жасаған қатыгездіктің кез келген нысанын қамтиды.
Балаға зорлық-зомбылықтың төрт негізгі түрі бар: физикалық, жыныстық, психикалық зорлық-зомбылық және баланың негізгі қажеттіліктерін ескермеу.
Физикалық зорлық-зомбылық – балаға қасақана дене жарақатын келтіру.
Сексуалдық зорлық-зомбылық – баланың үлкендермен қарым-қатынасын қанағаттандыру немесе пайда алу мақсатында олардың келісімімен немесе келісімінсіз жыныстық қатынасқа тартуы. Баланың жыныстық қатынасқа келісімі оны зорлық-зомбылықсыз деп санауға негіз бермейді, өйткені баланың ерік-жігері жоқ және өзі үшін барлық жағымсыз салдарды болжай алмайды.
Психикалық (эмоционалдық) зорлық-зомбылық – балаға жеке тұлғаның дамуын тежейтін және мінездің патологиялық қасиеттерінің қалыптасуына әкелетін кезеңді, ұзақ немесе тұрақты психикалық әсер ету.
Зорлық-зомбылықтың психикалық түрлеріне мыналар жатады:
· баланы ашық қабылдамау және үнемі сынау;
·   балаға ашық қорқыту;
·   баланың қадір-қасиетін қорлайтын, қорлайтын сөздер;
·  баланың құрдастарымен немесе басқа маңызды ересектермен қарым-қатынасын қасақана шектеу;
· Өтірік айту және үлкендердің уәдесін орындамауы;
·   Баланың психикалық жарақатын тудыратын бір реттік ауыр психикалық әсер.

Баланың қажеттіліктерін елемеу – балаға негізгі күтімнің болмауы, нәтижесінде оның эмоционалдық жағдайы бұзылып, денсаулығына немесе дамуына қауіп төнеді. Негізгі қажеттіліктерді елемеу мыналарды қамтиды:
· Баланың жасы мен қажеттіліктеріне сәйкес тамақтың, киім-кешектің, баспананың, білімнің және медициналық көмектің болмауы;
·  тиісті назар мен күтімнің болмауы, нәтижесінде бала жазатайым оқиғаның құрбаны болуы мүмкін. Зорлық-зомбылық пен балаларға қатыгездік туғызатын қауіп факторлары.
· отбасында бас бостандығынан айыру орындарынан оралған алкоголизммен немесе нашақорлықпен ауыратын науқастың болуы;
· жұмыссыздық, тұрақты қаржылық қиындықтар;
· тұрақты некелік қақтығыстар;
·  мәдениет пен білім деңгейінің төмендігі;
· жағымсыз отбасылық дәстүрлер;
·  қажетсіз бала;
·  баланың психикалық немесе физикалық кемістігі;
Бір немесе екі ата-ананың алкоголизмі, үнемі жанжалдар, қаржылық қиындықтар сияқты бірнеше факторлар қатар жүретін отбасында тәрбиеленетін балалар ата-анасының немесе басқа жақын туыстарының қатал қарым-қатынасының құрбаны болу қаупіне көбірек ұшырайды.

Қолданыстағы заңнамада балаға зорлық-зомбылық жасау ата-ана құқықтарын теріс пайдаланудың бір түрі ретінде қарастырылады. Осыған байланысты ата-ананың немесе олардың орнындағы адамдардың баланың дене немесе психикалық денсаулығына немесе оның өміріне қатер төндіретін әрекеттері отбасы өміріне сырттан араласуға әкеп соғады.
Балаларға зорлық-зомбылық пен зорлық-зомбылық көрсетiлуi мүмкiн отбасыларды анықтауды өз құзыретi шегiнде денсаулық сақтау, бiлiм беру ұйымдары, қорғаншылық және қамқоршылық органдары, iшкi iстер, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық органдары, өзге де мемлекеттiк органдар мен ұйымдар жүзеге асырады. Балаға отбасында қатыгездік көрсету фактілері туралы ақпаратты жоғарыда аталған мекемелерге баланың туыстары, оның көршілері және белгілі бір отбасында қалыптасқан қиын жағдай туралы сенімді ақпараты бар басқа адамдар да бере алады.

Отбасылық қиындықтарды анықтауға арналған сигналдар болуы мүмкін:
· баланың денсаулығы мен сыртқы келбеті (ата-анасы емдемейтін баланың өміріне қауіп төндіретін ауру; жарақаттардың, көгерулердің болуы; баланың сыртқы келбеті және т.б.);
· Білім беру мекемелеріндегі баланың мінез-құлқының ерекшеліктері (құрдастар мен ересектерге агрессия; оқшаулану; шектен тыс қозу және т.б.);
· отбасының педагогикалық әлеуетінің төмен деңгейі (оқу мекемесіндегі баланың ісіне қызығушылықтың болмауы; ата-аналық жауапкершіліктен жалтару, қамқорлықтың болмауы; алкогольді немесе басқа да есірткілерді қолдану);
· отбасының баласы оқитын оқу орнына деген көзқарасы (оқу мекемесінің қызметкерлерімен және әкімшілігімен қарым-қатынастан аулақ болу; ата-аналар жиналысына келмеу және т.б.);
·  тұрғын үй-жайларды ұстау, пайдалану, коммуналдық қызметтерді төлеу бойынша қарыз;
·  кәмелетке толмағандардың үйден кетуі, оларды тінту және т.б. туралы ішкі істер органдарына мәлімдемелер.
Ата-ана құқығынан айыру өте қатал шара болып табылады, оның салдарынан ата-аналар да, олардың балалары да зардап шегеді. Көбінесе мұның салдары ата-ана мен бала арасындағы қарым-қатынастың толық жоғалуы болып табылады. Сондықтан, өз отбасын құрып үлгерген немесе әлі де отбасылық өмірдің табалдырығынан аттағалы тұрған адамдарға жүгіне отырып, мен сұрағым келеді: «Сіз балаңыз отбасыңызда өзін қаншалықты жайлы сезінеді немесе бала қандай орын алады деп жиі ойлайсыз ба? сіздің болашақ отбасыңызда?

АТА-АНАЛАРҒА ЕСКЕРТПЕ
тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу туралы
·   Үйде жылылықпен, позитивті қызығушылықпен және ересек отбасы мүшелерінің балаларға қатыстылығымен сипатталатын орта жасаңыз.
·  Тұрмыстық мәселелерді шешуде балаларды қорқыту және қорқыту әдісін қолданбаңыз.
·   Бір-бірін және балаларды қорлау мен дөрекі айыптауларға көнбеңдер.
·   Психологиялық зорлық-зомбылық (яғни, өзін-өзі төмен бағалау, сөзбен қорлау, балаларға дөрекілік көрсету) балаға қатты зиян тигізетінін есте сақтаңыз.
·   Отбасы мүшелеріне экономикалық зорлық қолданбаңыз.
·  Ешқашан ешкімге физикалық күш көрсетпеуге тырысыңыз.
·   Үйге балық, хомяк, ит, мысық немесе басқа жануарларды алыңыз. Балаға кішкентай бауырларымызды тәрбиелеуге көмектесіңіз.
·  Балаларды кішілерге, қарттарға, науқастар мен мүгедектерге қамқорлық жасауға үйрету.
·   Балаларды шынайы көркем әдебиетті оқуға шақырыңыз және бейнелерді таңдауда жақсы талғамын дамытуға көмектесіңіз. Балаларыңызбен бірге оқыңыз.
·   Балаларды шын сүйіңіз. Есіңізде болсын: «Сіз әрқашан дөрекі күшпен емес, сүйіспеншілікпен көп нәрсеге қол жеткізесіз».
В.А. Сухомлинский: «Бала ұрғанды ​​жек көреді» деген. Үлгі көрсетуді ұмытпаңыз. Балаларыңызға барлық жағынан үлгі болыңыздар!